Steunbetuiging L'Internationale aan Mueso Reina Sofia

L'Internationale wil haar steun betuigen aan het recht om het werk Cajita de fósforos (2005) van de kunstenaarsgroep Mujeres Públicas te tonen in het kader van de tentoonstelling Really Useful Knowledge in Museo Reina Sofia in Madrid. In het licht van de reeks klachten die de laatste dagen van verschillende kanten over dit werk zijn binnengekomen, achten we het van belang stelling te nemen tegenover deze kritiek. De bewering dat het werk Cajita de fósforos ("doosje lucifers"), en in het verlengde daarvan het Museo Reina Sofia, aanzet tot het in brand steken van kerken is een simplificatie die geen recht doet aan de betekenis en de context van het werk. Net als veel andere werken in de tentoonstelling Really Useful Knowledge is Cajita de fósforos een toespeling op de transformatieve en emancipatoire macht van iets kleins en bescheidens (bijvoorbeeld een doosje lucifers), opgevat als onderdeel een netwerk van subtiele historische verwijzingen.

L'Internationale is ervan overtuigd dat een democratische samenleving van haar openbare musea moet verwachten en zelfs eisen dat ze niet louter voertuigen zijn voor het legitimeren en reproduceren van gevestigde discoursen en opvattingen over de macht in verleden en heden. Feit is dat het recht om te presenteren en te representeren in de kunst zelf en in haar instituten moet worden bevochten, ondanks de veronderstelde esthetische autonomie in deze tijd. Daarom nemen hedendaagse instituten de onvermijdelijke taak op zich om open te staan voor serieuze, ontregelende argumenten die ingaan tegen de bestaande symbolische orde. Dat is een verplichting waaraan we ons verbinden, zelfs als dat betekent dat we daarmee onze eigen positie ondermijnen en onze eigen tegenstrijdigheden blootleggen.

Het openbare museum heeft niet als taak harmonie uit te dragen in een wereld die bol staat van conflicten, het is ook niet bedoeld als podium om respectloos de burgerij te schokken uit naam van een avant-gardistisch radicalisme. Wij geloven dat het museum een ruimte moet zijn waar vragen worden gesteld aan bezoekers die evengoed subjecten zijn met een kritisch vermogen en die openstaan voor voorstellen in het publieke domein. De beste musea horen plekken te zijn waar passieve bewondering plaats maakt voor kennis, vooroordelen moeten wijken voor oordeelsvermogen en machteloosheid wordt verdrongen door daadkracht. De samenleving als geheel moet daarom het museum steunen en verdedigen als een essentiële plek waar democratische samenlevingen niet alleen de inhoud van uitingen bediscussiëren – daar zijn ook andere geschikte podia voor – maar ook de voorwaarden die deze uitingen überhaupt mogelijk maken.

Het werk van het Argentijnse collectief Mujeres Públicas, dat aansluit bij een politieke strijd op een specifiek moment en op een specifieke plek, moet worden gezien binnen de context van een diepgaande, op leren en gezamenlijk handelen gebaseerde reflectie op de wil en het vermogen van samenlevingen om los te breken uit de structuren die hen inperken.

Wat in deze aanval op het museum op het spel staat, is dus niet enkel het traditionele recht op vrijheid van artistieke expressie en het uitzonderlijke karakter van het museum als ruimte waar alles mogelijk is. Wat ook wordt bedreigd is het cruciale vermogen om een samenleving in stand te houden die via haar eigen publieke instituten problematische omstandigheden in haar directe en wijde omgeving onder ogen durft te zien en kritisch durft te bevragen.